احكام قرباني

أضحیه یا قربانی عبارت ازذبح گوسفند ، گاو ویا شتر برای رضای الله جل جلاله در ایام عید قربان می باشد. ودر سال دوم هجرت مانند زکات ، روزه و نماز عیدین مشروع گردید ه است . زیرا الله جل جلاله در آیه دوم سوره کوثر می فرماید: {پس برای پروردگارت نماز بخوان وقربانی نما}. ورسول معظم اسلام صلی الله علیه وسلم در حدیثی که امام ترمذی وابن ماجه به روایت سیدتنا عایشه صدیقه رضی الله عنها نقل می نماید ، می فرمایند :{ در روز عید قربان هیچ عمل فرزند آدم نزد الله جل جلاله محبوب تر از ریختاندن خون قربانی نیست ، بدرستیکه آن حیوان ذبح شده در روز قیامت – برای ازدیاد وزن اعمال قربانی کننده – با شاخها ، مویهاوسمها خود می آید ، وخون ریخاتانده شده آن قبل از رسیدن به زمین مورد قبول الله جل جلاله قرارمی گیرد،پس خود را با قربانی نمودن خوشحال گردانید .}امام بخاری وامام مسلم رحمهما الله به روایت حضرت انس رضی الله نقل می نمایند که پیامبر اسلام صلی الله علیه وسلم {دو رأس قوچ سیاه وسفید وشاخ دار را ، به دست مبا رک  ذبح نمودند- ودر وقت ذبح – بسم الله الله اکبر گفته وپای مبارک خودرا بربالای روی گوسفند نهاده بودند}.ودر حد یثی که ابن ماجه واحمد از ابوهریره رضی الله عنه روایت کرده اند. رسول کریم صلی الله علیه وسلم فرمودند: {کسی که استطاعت به قربانی دارد وقربانی نمی نماید به عیدگاه ما نزدیک نگردد }. وحکمت در قربانی شکر گزاری به نعمات مختلف الهی، اقتدا به سید نا ابراهیم خلیل علیه السلام ،شکر بقای زندگی ، گفاره گناهان، کمک به فقراء و مساکین ، صله رحم ، وآمادگی برمهمانی  دادن های ایام عید و توسع به اعضای فامیل است . ومستحب است کسیکه اراده قربانی را دارد از اول ماه ذی الحجه موی وناخن خود را نگرفته تااینکه قربانی خود را ذبح نماید. وروزعیدقربان نیز تابعد ازنماز عید چیزی را نخورده وازگوشت قربانی خود بخورد .

 حکم قربانی : برای شخص مقیم و مستطیع (مالک نصابی از نصاب های  زکات در صبح عید)در سال یک مر تبه واجب است.

شروط مکلف به قربانی :  مسلمان، آزاد ، بالغ ، عاقل ، مقیم و استطاعت( مالک نصاب زکات در صبح عید) می باشد.

نوع  و سن حیوان :گوسفند، گاو وشتر که گوسفند شامل هر دوجنس میشینه وبزینه وگاو شامل گاو میش را نیزمیشود . وگوسفند سن یک سال ، گاو دوسال و شتر پنج سال راباید تمام کرده باشد. مگر بره ای که سن شش ماه را تمام نموده ، که در بین گوسفندان یکساله( شیشکها) رها باشد از آنها فرق نشود، رواست. گوسفند فقط برای یک نفر ودرگاو وشتر ازیک تا هفت نفر می توانند باهم شریک شوند وقربانی نمایند بشرطیکه نیت همه شرکاء رضای الله  وقربانی باشد. واز هفت نفر بیشتر روا نبوده وقربانی صحت پیدا نمی کند.

ا و صاف ا ضحیه: از عیوب آشکارای ما نند کوری ، لنگی، مریضی وقطع اعضای بدن مانند گوش ، شاخ ، دم ، دمبه وقطع مایه و... ولاغری که سبب پوکی استخوان گردیده باشد ، باید پاک باشد و هر چه سالمتر و چاق تر باشد ثواب بیشتری دارد. وقربانی حیوان که عیب  جزیی داردکه مانع قربانی هم نمی گردد ، خالی از کراهیت نیست.

 زمان قربانی : درروز اول عید بعد ازادای نماز عیدقربان ، روزدوم ، روز سوم تاقبل از غروب خورشید وشبهای دوم وسوم عید می باشد . البته در شب خالی ازکراهیت نیست زیرا فقرا اطلا ع نخواهند یافت.

افضلیت: اگر قیمت گوسفند وسهمیه از شتر ویاگاو از نظر قیمت باهم مساوی باشد ، آنکه گوشت آن  بهتر، افضل و در غیر این صورت هر آنچه گوشت آن بیشتر شود بر تری دارد.

ذ بح : مستحب است که قربانی کننده اگر سر بریدن را می داند خودش اضحیه خود را ذبح نماید ودرغیر آن وکیل انتخاب نماید .

توزیع گوشت : مستحب است که سه قسمت شده بخشی برای خود وسهمی صدقه برای فقراء وقسمتی هم با دوستان صرف شود.

پست قربا نی : در صورت که پوست نمودن، به قیمت آن وسیله خیریه تهیه شود . وبهترین کار، آماده نمودن کتاب و وسایل پخش ونشر دعوت اسلامی د ربخش های فرهنگی ومراکز دینی مثل مساجد خواهد بود تا همه مؤمنین ازآن بهره مند شوند .که بخش دعوت وارشاد مسجد جامع اویس قرنی افتخار این خدمت را داشته وآمادگی خدمتگزاری نیز هست.

مزد : ازگوشت ویاپوست قربانی به عنوان مزد به قصاب داده نشود.

د عای و قت ذ بح: إِنِّي وَجَّهْتُ وَجْهِيَ لِلَّذِي فَطَرَ ٱلسَّمَاوَاتِ وَٱلأَرْضَ حَنِيفاً وَمَآ أَنَاْ مِنَ ٱلْمُشْرِكِينَ  ،إِنَّ صَلاَتِي وَنُسُكِي وَمَحْيَايَ وَمَمَاتِي للَّهِ رَبِّ ٱلْعَالَمِينَ  لاَ شَرِيكَ لَهُ وَبِذٰلِكَ أُمِرْتُ وَأَنَاْ أَوَّلُ ٱلْمُسْلِمِينَ ،  اللهم  منک والیک،  رَبَّنَا تَقَبَّلْ مِنَّآ إِنَّكَ أَنتَ ٱلسَّمِيعُ ٱلْعَلِيمُ وَتُبْ عَلَيْنَآ إِنَّكَ أَنتَ ٱلتَّوَّابُ ٱلرَّحِيمُ واغفرلنا انک انت الغفورالرحیم. بسم الله الله اکبر  وبعدا ذبح نماید .      

فضايل دهه ذی الحجه

      الله جل جلا له  درآيه دوم سوره مبارکه فجر  به ليال عشر( شب هاي ده گانه) قسم ياد ميکند. وحضرت ابن عباس وابن زبیر ومجاهد  رضی الله عنهم   که از اصحاب بزرگوار رسول الله صلی الله علیه وسلم اند  می فرمايند که مراد از( ليال عشر) دهه ذی الحجه است. وحضرت ابن عباس – رضي الله عنهما – به روايت امام بخاري از حضرت نبی کريم صلى الله عليه وسلم حدیثی روايت می نمايد که فرمودند : انجام عمل صالح درهيچ روزي باندازه اين ايام يعني دهه ذي الحجه نزد الله محبوب نيست . - صحابه - سوال نمودند: يا رسول الله ونه جهاد كردن در راه خدا ؟ فرمودند نه جهاد در راه خدا . مگر كسي كه با جان ومالش خارج شود - به جهاد رود- وباز نگردد . ونبي کريم صلى الله عليه وسلم به واسطه فضل و برکت اين ايام امت خويش راترغيب وتشويق بر انجام اعمال صالحه  در آن نموده ، زیرا این دهه دارای شرافت زماني است که همه مسلمانان در هرجا که باشند از آن مستفيض ميگردند، وشرافت مكاني أن خاص به حجاج بيت الله الحرام است .  كه درين ايام مناسك حج را درمني وعرفات وسرزمين مكه مكرمه به انجام مي رسانند  ، أبو عثمانَ النهديُ – رحمه الله – مي فرمايد: بزرگان دين وسلف صالح سه دهه را بزرگ مي شمردند:1- دهه اخير رمضان .2- دهه اول ذي الحجه.3- دهه اول محرم. لذا باید مسلمانان  اعمالی را انجام دهند که از فضایل این دهه بهره مند شوند که چند مورد از اعمالی که درسنت رسول معظم اسلام بر آن تأ کید گردیده بیان می گردد.

1- روزه:

براي مسلمانان سنت است كه نه روزاول ذی الحجه را روزه بگيرند زیرا روزه از جمله افضل ترين اعمال صالحه است . زيرا آن حضرت صلي الله عليه وسلم بنا برحديثي كه احمد روايت ميكند روز عاشورا ونه روزاول ازماه ذي الحجه و ازهر ماه روزهاي (13-14-15) را روزه مي گرفتند.

2- تكبيرُ تهليلُ وتحميد:

مردان به آواز بلند وزنان با صدای آهسته تکبير وتهليل بگويند زيراعبد الله ابن عمر– رضي الله عنهما – از رسول معظم اسلام صلى الله عليه وسلم روايت می کند . که فرمودند: هيچ روزي بزرگتر در نزد الله تعالي ونه هم محبوب تركه در آن اعمال صالحه انجام شود ازين روز هاي ده گانه نيست  پس درين ايام تهليل( لا إله إلا الله ) وتكبير( الله اكبر) وتحميد( الحمدلله) زياد بگوييد. أخرجه أحمد والطبراني  امام بخاري – رحمه الله – مي فرمايد : حضرت عمر فاروق رضي الله عنه  درا ين ايام زير خيمه خود  د رمنطقه منی  شهر مکه معظمه تکبير می گفت وصدای شان را  اهل مسجد می شنيدند وتکبيرميگفتند واهل بازار نيز با شنيدن صدای تکبير شان تکبيرميگفتند که منی به خود ميپيچيد ومی لرزيد. وعبدالله ابن عمرَ رضي الله عنهما در همين ايام   د ر مني  بعد از نمازها ودرمجلس وخيمه ودر مسير راه تكبير ميگفت .  وابنُ عمرَ وأبو هريرةَ – رضي الله عنهما – درين ايام به بازار ها بيرون ميشدند  وتكبير مي گفتند ومردم هم باايشان هم صدا شده  تكبير مي گفتند . وگفتن تكبيردرين ايام  به دو نوع است : مطلق ومقيد  مطلق أنست كه در همه  اوقات ازاول دهه ذي الحجه تا اخير ايام تشريق گفته شود ومقيد آنست كه فقط بعد ازنماز هاي فرض از صبح روز عرفه (نهم ذی الحجه) به مدت بيست سه نماز تابعد از عصر روز سيزدهم گفته مي شود ومشروعيت آن به اجماع  وفعل صحابه رضي الله عنهم ، ثابت شده است كه به عبارت: الله أكبر، الله أكبر، لا إله إلا الله ، والله أكبر ، الله أكبر، ولله الحمد . گفته شود.

3-  قربانی :

وقرباني بر شخصي كه استطاعت دارد واجب است . حضرت أَنَسٍ رضي الله عنه در حديث متفق عليه مي فرمايد : كه نبی کریم صلی الله علیه وسلم دو قوچ سیاه وسفید وشاخ دا ر را درحالیکه بسم الله الله اکبرمی گفتند وپای شان بالای روی آنها گذاشتند ،ذبح نمودند . مسلمان بايد بر انجام اين سنت نبي اكرم صلي الله عليه وسلم حريص باشد زيرا امتثال  امر الهي  وسنت ابراهيم خليل واقتداء به نبي كريم صلى الله عليه وسلم و توسعه بر اهل وعيال و كمك به فقرا ومساكين  در ايام عيد است .        4- انجام اعمال صالحه به طور عموم:

أنجام كارهاي شايسته در نزد الله  در هرزمان ومكان دوست داشتني است  ودر اين ايام مبارکه تأكيد بيشتري شده است چنانجه رسول معظم اسلام صلى الله عليه وسلم  مي فرمايند: اعمال صالحه فضيلت بيشتري درين ايام دارد وثواب آن زیاد است لذا برهر فرد مسلمان  لازم است  كه وقت خود ا درين ايام به عباد ت ، قرائت قرآن، ذكر، دعاء، صدقة، نيكو كاري به والدين، صله رحم، أمر به معروف ونهي از منكر، مطالعه كتب اسلامي  وديگر راهای خير صرف نمايد.  واز جمله بهترين اعمال نيك نماز است كه اداي آن  در اول وقت وبه جماعت سنت مؤكده بوده، ونسبت به تنها خواندن بيست وهفت درجه برتري دارد وعبدالله ابنِ مسعود رضي الله عنه مي فرماید: گفتم يا رسول الله،  انجام كدام أعمال أفضل وثواب بيشتري را دارا است ؟ فرمودند: اداي نماز بر وقت آن. گفتم بعد از أن فرمودند: نيكو كاري بر پدر ومادر. گفتم بعد از آن فرمودند جهاد در راه خدا .  واز ثوبان- رضي الله عنه- روايت است كه شنيدم كه رسول الله صلى الله عليه وسلم مي فرمودند:  برتو است كه سجده برالله زياد بنمايي  تو براي خدا سجده نمي نمايي مگر اينكه بواسطه آن خدا يك درجه برمقام تو افزوده ويك خطيئه را از تو عفو مي نمايد . 

5- روز عرفة :

عرفه از بزركترين وبا فضيلت ترين روزهاي اين دهه است زيرا روز مغفرت  وبخشش گناهان  وروز عيد براي اهل عرفات است وروز اكمال دين واتمام نعمت الهي بر اين امت است كه به ديگرديني احتياج ندارند. زیرا الله جل جلاله اسلام را آخرين دين قرار داده است وغير آنرا ازكسي به عنوان دين نمي پذيرد.  در حدیث متفق علیه آمده که برای  حضرت عمر – رضي الله عنه –   مردى يهودي گفت در كتاب شما آيه است كه شما آنرا مي خوانيد اكر در دين يهود مي بود ما آنروز را را عيد مي گرفتيم. پرسان نمودند كه كدام آيه است گفت:آيه (( الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ وَأَتْمَمْتُ عَلَيْكُمْ نِعْمَتِي وَرَضِيتُ لَكُمُ الْأِسْلامَ دِيناً )) (سوره مائدة آيه 3)  حضرت عمر فرمودند: ما آنروز را مي شناسيم ومكانيكه اين آيه بر نبي كريم صلي الله عليه وسلم نازل شد بیاد داريم كه روز عرفه وجمعه بود . ودر روايت ديگري آمده كه در روز جمعه وعرفه نازل گرديد وآن دو روز را هميشه عيد داريم. و مسلم ازحضرت عائشة رضي الله عنها روايت مي نمايد كه رسول الله صلى الله عليه وسلم فرمودند : هيج روزي نيست كه بيشتر ازروزعرفه بنده ها از آتش جهنم آزاد شوند وخدا وند جل جلاله بر ملايكه مباهات مي نمايد ومي گويد اينها چه مي خواهند؟ وابن عبد البر ميگويد كه اين دلالت بر عفو  ومغفرت مي كند زيرا به اهل گناه خدا مبا هات نمي نمايد مگر بعدا ز توبه ومغفرت  ودرحديثي كه روايت أحمد وابن خزيمة بسند صحيح از أبي هريرة – رضي الله عنه – است رسول الله صلى الله عليه وسلم فرمودند : بدرستيكه الله جل جلاله بواسطه اهل عرفات بر اهل آسمان مبا هات مي ورزد وبراي شان ميگويد ببينيد  بند ه گا نم را كه باموهاي جوليده وگرد آلود به نزد من آمدند واين حديث دليلي بر فضيلت روز عرفه است . وروزه گرفتن روز عرفه برای مسلمانان سنت ا ست وبه  روايت مسلم، رسول كريم صلي الله عليه السلام اين روز را  در ميان  دهه مزيت خاص داده وفرمودند: روزه روز عرفه وسيله عفو گناهان سال كذشته وسال أينده مي باشد و روزه گرفتن  روز عرفه به غيراز حجاج بيت الله الحرام سنت مي باشد چون رسول الله صلي الله عليه وسلم روز عرفه، در عرفات روزه نداشتند  وديگر اينكه حاجی با توانایی بيشتري با خدا را ز ونيازنمايد. ودعا در عرفات نسبت به ديكراعمال صالحه مزيت بيشتري دارد زيرا رسول كريم صلي الله عليه وسلم مي فرمايند: بهترين دعا دعاي روز عرفه است وبهترين دعاي كه من وانبيا ما قبل من دعا نمودند اين است: ((لا إله إلا الله وحده لا شريك  له الملك وله الحمد وهو على كل شيء قدير )). رواه مالك والترمذي                وصلى الله وسلم على نبينا محمد وآله وصحبه أجمعين.