احکام زکات وصدقه فطر                     

 معلوم ومسلم است  که بعد از شهادت  به توحید ورسالت واقامه  ای نماز ، زکات  سومین رکن  اسلام است . در قرآن مجید در (26) جا اقامه ای نماز وادای زکات طوری باهم ذکر  شده اند  که از آن معلوم می شود  که جایکاه هردو دردین نزدیک به هم ویکی است . به همین جهت بعد از رحلت رسول معظم اسلام صلی الله علیه وسلم  عده ای که به توحید ورسالت معترف بوده ونماز هم می خوانند  ولی از دادن زکات خود داری کردند ، آنگاه صدیق اکبر  علیه آنهاحکم جهاد را برهمین مبنا  که آنهابین نماز وزکات فرق وتفاوت قائل شده اند ، صادر فرمود  زیرا این امر انحراف وارتداد ازدین الله ورسول او بود. و  خلیفه اول اسلام اعلام نمود (به خدا سوکند با کسانی که میان نماز وزکات فرق قائل می شوند ،خواهم جنگید) وتمام صحابه رضی الله عنهم  هم این نظر را قبول وبرآن اجماع نمودند.

در زکات سه جنبه خیر ونیکی وجود دارد : 1-  بنده الله جل جلاله با دادن زکات  ثابت می نماید که به جهت حصول وقرب رضای الله مال خود را صدقه  داده وفدا میکند .2- بوسیله زکات به بندگان در مانده  ومستمند خدا، کمک نموده و پيوندها وعواطف ومحبت وبرادري ميا ن ثروتمندان وفقرامستحکمتر مي گردد. 3- زكات بيماري مهلك حب مال و بخل را از بین برده  ونفس را پاک وتزکیه می کند. در قرآنكريم آمده  است : (ازاموالشان زکات بگيرتا بوسيله آن - ازرذايل وتنک چشمي ها- آنهاراپاک نمايي).( سوره توبه أيه 103)

 

 اموالی که به آنها زکات تعلق می گیرد: 1- طلا ونقره  وکالای تجارتی ومتعلقات آنها مانند معادن واشیاء کشف شده واوراقها واسکنا سهای که  جایگزین آنها  می شوند.

2- حیوانات : مانند شتر ، گاو وگوسفند.   3  - حبوبات وثمرات درختان (اراضی) غیر از علف ، نی وهیزم .

« درین نشریه فقط احکام طلا ونقره  ومال التجاره  توضیح داده خواهد شد»

 شروط فرضیت زکات :

1- اسلام  2- آزادی 3- عقل 4- بلوغ 5- مال موجود به نصاب برسد  6- از حاجت اصلی افزون با شد 7- مال ازدین (قرض) فارغ باشد 8- مال نامی(رشت کننده حکما مثل زاد ولد درحیوانات وتقدیرا مثل طلاونقره ) باشد 9- داشتن ملکیت تام ( مال در تصرف شخص باشد).

چه وقت زکات فرض میگردد:

 برای وجوب ادای زکات شرط است که سال قمری بر نصاب بگردد . ومراد به گردش سال این است که نصاب به دوطرف سال کامل بوده اگرچه به وسط سال به علت نقص کمتر شده باشد. بالفور ادای آن واجب وتأخیرکردن به دون عذر گناه محسول می گردد.

شروط صحت ادای زکات :

 صحت ادای زکات منوط به نیت است . که در وقت ادای زکات ،  یا سپردن آن به وکیل خود تا به مستحقینش برساند  یا هنگام کنار گذاشتن آن،  نیت زکات را دادشته باشد . البته در وقت ادا نیت قلبی کافی است .

زکات طلا ونقره : طلا ونقره  وقتی زکات دارند که به حد نصاب برسند.

 نصاب طلا  (20) مثقال که معادل (85) گرم می شود.{خواه  به صورت سکه یا زیور  ویا ظروف ... باشد}.

نصاب نقره (200) درهم معادل (140) مثقال ویا (595) گرم است. بناء اگر کسی مالک نصابی ازطلا یا نقره گردید از آنها ربع عشر(یک چهلم) یا ازبیست مثقال طلا نصف مثقال  وازدوصد درهم (نقره) پنج درهم( سه ونیم مثقال ) زکات بدهد وهر آنچه از طلا ونقره از نصاب زیاد تر شود زکات آن بنا برحساب آن واجب می گردد. که زکات دهنده می تواند از خود جنس طلا ونقره ویا اینکه  قیمت نموده معادل آن از پول مروجه به عنوان زکات به مستحقینش بدهد.

مسایل: الف :اگر کسی مالک مقداری طلا ونقره باشد که هیچ کدام به تنهایی به نصاب نمی رسید  اگر باهم جمع شوند  به قیمت نصاب یکی از دو(طلا یا نقره)  میرسید آنگاه زکات بروی فرض است.

ب:اگر کسی مقدار کمتر از نصاب، مبلغی پول  نقد ومقداری کا لای تجارتی دارد اگر با هم از نظرقیمت جمع شده به نصاب برسد زکات بروی لازم است .

ج   : اگر کسی مقدار کمتر از نصاب  ، طلاونقره  ویا کالای تجارتی دارد .که اگربا هم از نظر قیمت  جمع شوند ، به نصاب طلا یا نقره برسد ، زکات برآنها فرض است که پرداخت شود.

(( البته به قیمت  نصاب نقره محاسبه شود ، که مفتی به است وبه حال فقرا  نفع بیشتری دارد)).

 

 

زکات عروض : آنچه غیر از طلا ونقره وحیوانات سائمه است .عروض (کالا) نامیده می شود. و زکات با شروط آتی در عروض یاکالا واجب می گردد.

1- کالا به نیت تجارت ومعامله باشد 2- قیمت آن به نصاب طلا ویا نقره برسد . لذا تاجر مسلمان آنچه از اموال تجارتی را دارا است  در اخیر هر سال اموال خود را به نرخ روز قیمت نموده  اگر به نصاب طلا ویانقره رسید  از هر چهل افغانی یک افغانی  زکات آنرا ادا نماید.

مسایل : در قیمت گذاری ،اثاث ووسایل ودستگاه های موجود در فابریکه ، کار گاه و دوکان که برای امر تجارت وکار لازم است محاسبه نمی شود وزکات ندارد.

اگر کسی دارای چند باب منزل وچند قطعه زمین ، دوکان ، مارکت،موتر ودیگر وسایل در آمد آور باشد که  نیت  تجارت وخرید وفروش را در آنها نداشته ، در آنها زکاتی نیست البته باقی مانده درآمد آنها اگر به شرایط زکات رسید ، زکات دارد.

   پول نقد ، هر گاه کسی مالک معادل قیمت (140مثقال نقره ) که حدود (14000) افغانی ، قرار نرخ امروز

( 25اسد1389) باشد ، صاحب نصاب بوده  باید از هر چهل افغانی  یک افغانی  رابه عنوان زکات  به مستحقین آن پرداخت  نماید.

ونیز اگرشخصی از دیگری طلب  دارد هر گاه بخواهد  ، بتواند قرض خود را وصول نماید ، واجب است که هنگام محاسبه دارایی خود ، طلبش را به حساب آورده وزکاتش را ادا نماید.

هر جنسی که به نیت تجارت باشد اگر به تنهایی یا مع دیگر اموال به نصاب رسید  وسال برآنها گذشته بود     زکات دارد.

موارد مصارف زکات: خداوند جل جلاله  در آیه (60) سوره توبه هشت مورد برای مصرف زکات ، مشخص ساخته است :  1- مستمندان  2-  مسکینان  3-  کار گزاران جمع آوری زکات  4- کسانیکه لازم است که دلهای آنها به دست آورده  شود  5- آزادی بردگان (مکاتب) 6- ( پرداخت قرض ) قرضداران  7- د رراه خدا   8- مسافران ووامنده ازراه.

 نکته:- زکات در صدر اسلام به هشت صنف مذ کور به مصرف مي رسيد اما در زمان خلافت حضرت عمر فاروق رضي الله عنه مؤلفة القلوب (براي بدست آوردن دلها) از جدول زکات حذ ف شدند بدليل اينکه اسلام قوي ونيرومند گرديده وديگر نيازي  به مصرف زکات به ايشان نيست وکسي ازاصحاب رضی الله عنهم ،هم مخالفت ننموده لذاحذف شدن شان به اجماع صحابه فيصله شد . ودر زمان حاضر برده هم وجود ندارد که ازپول زکات براي آزادي شان مصرف شود. پس به شش صنف باقي مانده مصرف زکات تعلق مي گيرد.

مسايل:اگر براي يک نفر به اندازه يک نصاب،زکات داده شود کراهيت دارد. ميتواند زکات خود را به يک صنف يا به همه صنوف موارد مصرف بدهد . و پول زکات در مسجد، پل، مکتب، سرک ،کفن  وقرض ميت وغيره کارهاي عام المنفعه مصرف کرده نميتواند.اگر به شخص مستحقي داده شود و خود آن به اختيار خود در امور خيريه مصرف کند صحت دارد . براي غير مسلمان دادن زکات درست نيست. دادن زکات به اصول وفروع خود شخص( به پدر، مادر، پدر کلان، وپدر مادر، و بي بي ، وپسر، ودختر و نواسه ها و نبيره ها) جايز نيست وبه ديگر خويشاوندان از قبيل خواهر برادر، کاکا، ماما وغيره در صورت مستحق بودن وعدم شركت در مصارف وخرچ بازکات دهنده  ، جايز است. همسر زکات خود را به همسر خود داده نميتواند. کسي که مالک نصاب باشد گرفتن زکات بر وي درست نيست . محل مصرف زکات محل وجود وپيدانمودن همان مال است.  به مصرف زکات وصدقات از همه مقدمتر اقارب وخويشاوندان خود شخص اند. انتقال زکات از يک منطقه به منطقه ديگر کراهيت دارد مگر براي اقارب يا اهل آن منطقه اي که محتاج تر باشند.

صدقه فطر: بر کسي که صاحب نصاب بوده در حاليکه زايد از مسکن و از اسباب واساس خانه و وسيله سواري وغيره ضروريات آن باشد واجب است از جاي خود و اطفال فقير خود صدقه فطر را اداء نمايد. اگر از  جاي اطفال غني وفرزندان بالغه وهمسر خويش بپردازد صحت داشته ومأجور است. وقت وجوب آن صبح عيد رمضان بوده اگر قبل از صبح عيد پرداخت نمايد  رواست  ومقدار آن از گندم دو کيلو از  جو وخرما و کشمش

 حدود چهار کيلو ميباشد. قيمت آن را نيز پرداخته مي تواند. وبر کساني بدهد که مستحق مصرف زکات اند.  صدقه فطر هرفرد به يک نفر مستحق داده شود  بهتر است.

احکام روزه         

ای کسانیکه ایمان آورده اید، بر شما روزه فرض شده همانگونه بر کسانی که پیش از شما بوده اند فرض بوده است،باشد که پرهیز گار شوید. قرآن کریم سوره بقره آیه183

روزه ماه مبارک رمضان در روز دوشنبه دوم ماه شعبان سال دوم بعد از هجرت بر امت اسلامی فرض گردید تا با انجام این فریضه، رضایت الله را به دست آورده و مورد فضل ورحمتش قرار گرفته وزندگی را بر پایه صبر، صداقت، مواسات، اخلاص و اعتقاد راسخ بر الله جل جلاله سپری نمایند.

تعریف صوم: در زبان عربی بمعنای امساک وخود داری است ودر اصطلاح فقهی ترک خوردن و آشامیدن و روابط زنا شوئی و چیزهای که روزه را باطل میکند از طلوع  صبح صادق تا غروب کامل آفتاب به نیت تقرب ونزدیکی به الله جل جلاله از اهل آن ، میباشد.

شروط وجوب روزه: 1 - اسلام   2-  بلوغ    3- عقل.

شروط وجوب اداء: 1 – صحت   2- اقامت.

شروط صحت روزه: 1- نیت 2- پاک بودن از عادت ماهانه ونفاس برای زنان 3- دوری جستن از آنچه باعث فساد روزه میشود.

نکته: در روزه رمضان ونذر معین ونفل نیت روزه ، از شب تا قبل از نصف روز صحت پیدا میکند و در روزه های قضائی وکفارات ونذر مطلق باید در شب نیت شود.

نیت:عبارت از اراده قلبی برای روزه گرفتن. و برای هر روز جدا گانه نیت شود وتلفظ آن بر زبان سنت است. مثلا بگوید:«نیت کردم که فردا روزه باشم ، روزه ماه مبارک رمضان برای رضای الله جل جلاله»

انواع روزه:1- فرض: مانند روزه رمضان ادایی وقضایی وکفارات. 2-واجب: مانند نذر معین ومطلق.3- سنت: مانند روزه روز تاسوعا وعاشورا،ایام بیض(13،14،15هر ماه قمری)، روزهای دوشنبه و پنجشنبه...4- مکروه : روز اول عید روزه وقربان وسه روز بعد از روز بعد از روز عید قربان (ایام تشریق) و روزه یوم شک به نیت واجب آخر.

سنت های روزه و آداب آن:

1- سحری نمودن: اگر چه با جرعۀ آبی باشد . «سحری نمائید که در سحرها بر کت نهفته است» حدیث شریف.

2- تعجیل نمودن در افطار: بعد از اطمینان به غروب آفتاب وپدیدار شدن علامات شب در طرف آفتاب بر آمد قبل از ادائی نماز شام . «همیشه مردم به خیر اند تا زمانیکه عجله در افطار نمایند» حدیث شریف.

3-خواندن دعا بعد از افطار :اللهم لک صمت وعلی رزقک افطرت (حدیث شریف).

4-افطاری دادن: اگر چه با دانه خرما ویا جرعه آبی باشد.

5- غسل از حیض،نفاس و جنابت قبل از طلوع صبح صادق.

6- باز داشتن زبان وجوارح از سخنان واعمال بیهوده . «کسی که سخن باطل وعمل به آنرا ترک نکرد خدا را بر آن حاجتی نیست که خوردنی ها و آشامیدنی هایش را ترک نماید» حدیث شریف.

7- اشتغال به علم آموزی، تلاوت قرآن کریم، خواندن اذکارواوراد ودرود بر نبی کریم صلی الله علیه وسلم.

8- نشستن به اعتکاف (مردان در مسجد وزنان به محل مخصوصی درخانه خود) به ویژه در دهه اخیر رمضان.

9- ترک آنچه سبب ایجاد شهوت وعمل جنسي میگردد.

10- توسعه در مصارف اهل وخانواده و احسان بر خویشاوندان وصدقه دادن به فقراء وحاجت مندان.

مکروهات روزه:1- جویدن سقز.2- چشیدن غذا وغیره بدون عذر بشرط عدم بلعیدن آب دهان. 3-جمع نمودن آب دهن وبعد بلعیدن آن.4 - بوسیدن هسر و آنچه از مقدمات جماع است خصوصا بر کسی که به خود اطمینان ندارد. 5- آنچه باعث ضعف وناتوانی که از گرفتن روزه شود مثل حجامت و خون گرفتن. 6- زیاد شستن دهان وبینی در صورتیکه آب را مدتی در دهان خود نگهدارد. 7- پیاپی روزه گرفتن چند روز بدون افطار در شب.

عذرهای که خوردن روزه را مباح میگرداند:

1- سفر: برای مسافر مباح است روزه خود را بخورد وبعدا قضاء بیاورد اگرچه روزه گرفتن بهتر است.                2 - مرض: اگر روزه گرفتن برای مریض زیان داشت ویا بر خود از افزونی ویا طولانی شدن مرض بیم داشته باشد. 3- زن باردار وشیر دهنده: اگر روزه گرفتن به خودش ویا طفل آن ضرر داشته باشد. 4-شیخ فانی: بر پیر مرد ویا پیر زنی که تاب وتوان روزه گرفتن را نداشته باشند افطار نمایند و عوض هر روز یک مسکین را دو نوبت ( چاشت وشب)از اوسط غذای خود طعام داده ویا در مقابل هر روز نصف صاع از گندم ویا یک صاع از جو ویا خرما ویا قیمت آن را به مساکین فدیه دهد .(نصف صاع تقریبا برابر به دو کیلواست).

5-گرسنگی وتشنگی: کسی که بر وی گرسنگی سخت ویا تشنگی سختی روی میدهد بر گمان وی چنین غالب میگردد اگر روزه خود را نخورد سبب هلاکت ویا از دست دادن حواسش میگردد.

اشیاء که روزه را فاسد نمیگرداند:

1- به فراموشی خوردن ویا آشامیدن. 2- به فراموشی جماع وعمل جنسی را انجام دادن.3- به چشم سرمه ویا قطره چکاندن. 4- حجامت ویا خون گرفتن. 5- مسواک زدن(در روز ودر حال روزه از خمیر دندان با برس اجتناب شود، بهتر است.) 6- شستن دهان و بینی. 7- آب بازی و غسل کردن. 8- بخارهای که امکان پرهیز از آن وجود ندارد مانند گردو غبار ودود. 9- قی یا باز آوردن غیر ارادی بشرط اینکه آنچه وارد دهان شده فرو نبرد. 10- احتلام شدن در روز و یا باقیماندن در حال جنابت از شب به روز. اگر چه صبح نمودن با حالت جنابت خلاف سنت است. 11- بلعیدن آن چه بین دندان ها است اگر کمتر از یک نخود باشد بشرط اینکه از دهان خود بیرون نیاورد وبعدا بخورد. 12- بوئیدن گل،عطر وغیره. 13- چرب نمودن دست وصورت.

چیز های که روزه را فاسد میکند وکفاره واجب نمشود و فقط باید قضاء بیاورد:

1- روزه دار به جهت عذری از عذرهای شرعی مانند سفر،بیماری حیض،نفاس  و...  روزه خود را افطار کند.

2- روزه دار چیزی را بخورد که عادتا خورده نمیشود مثل کاغذ،پنبه ،هسته خرما و...

3- بلعیدن سنگ ریزه،آهن، طلا،نقره، سرب و... .

4- روزه دار بزور واکراه بر خوردن وآشامیدن و ادار ساخته شده وخورد ویا آشامید.

5- اگر روزه دار به خطا چیزی را خورد بگمان اینکه شب باقی است در حالیکه صبح صادق طلوع کرده ویا  شام شده د رحالیکه هنوز وقت شام داخل نگردیده است.

6- دروقت شستن دهن وبینی آنقدر مبالغه کرد که آب به سوی شکمش سبقت گرفت.

7- به قصد قی کردن در حالت پوری دهان.

8- چیزی را به قصد خورد، بعد از اینکه به فراموشی خورده بوده است . بگمان اینکه به خوردن فراموشی روزه اش باطل شده است.

9- در بین دندان هایش چیزی از طعام به اندازه یک نخود باقی مانده پس آن را بلعید.

10- بلعیدن آب دهن کسی که دوست ورفیق آن نباشد.

11- اگر در گوش وبینی دوا یا روغن چکانیده شود.

12- جراحتی را در شکم یا دماغ خویش تداوی نمود پس اثر آن دوا به شکم (معده)یا دماغ رسید.

13- استمناء(جلق زدن) و بوسیدن همسر خود که با انزال منی همراه گردد.

نکته: اگر کسی روزه اش به سببی از اسباب فوق فاسد میگردد بر وی واجب است که در باقی روز از خوردن و آشامیدن به جهت تعظیم واحترام رمضان المبارک خود داری نمایند.

آنچه روزه را فاسد میکند قضاء وکفاره باهم لازم میشود:

1- وقتی به قصد چیزی را بخورد که شامل مواد خوراکی بوده وطبع به آن مایل باشد.

2- روزه دار وقتی دوایی را به دون عذر شرعی خورد.

3- روزه دار، آب ویا آشامیدنی دیگری را نوشید.

4- روزه دار جماع کرد در حالیکه بر روزه خویش آگاهی داشت(التقای ختانین در حکم جماع است).

5- سیگار و چلیم وغیره را دود کردن.

6- بلعیدن بزاق یا آب دهن همسر ودوست ورفیق خود.

کفاره به ترتیب آتی واجب است:

1- آزاد ساختن برده (غلام) چه مؤمن ویا غیر مؤمن باشد.

2- روزه گرفتن  دوماه پیاپی که در میان آنها روزهای عید و تشریق نباشد.

3- اطعام دادن شصت مسکین در دونوبت از اوسط آنچه عادتا خودش میخورد.